MALATYA VE MALATYA 1. ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ : Dünya ölçeğinde yaşanan ve karşılıklı bağımlılık ilişkisi içinde olan ülke ekonomilerini derinden etkileyen son küresel ekonomik krize rağmen istikrarlı bir büyüme trendi yakalayan Türkiye’de, ekonomik istikrarın temel unsurlarından birini kent ekonomilerindeki gelişmeler oluşturmuştur.
Özellikle, son yıllarda reform niteliğindeki düzenlemelerle çağdaş bir vizyona kavuşan yerelleşme politikaları, kentlerin kent ekonomisi bağlamında yeniden yorumlanmasını sağlamıştır.
Bu yeni durum, kentlerin, üretim, ithalat, ihracat, istihdam, yaşam kalitesi, kültürel, sanatsal, çevresel, teknolojik ve sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi gibi temel alanlarda adeta yeniden yapılanması sonucunu doğurmuştur.
Kentler yeniden yapılanırken, kentteki ekonomik faaliyetler lokomotif işlevini üstlenmiştir. Kent ekonomisi bir bakıma kent insanının yaşama kalitesini doğrudan etkileyen temel faktör olmuştur.
Bu bağlamda, gelişen, büyüyen, katma değer yaratan, yeni ve farklı sektörlerde istihdam alanları açarak Türkiye’nin istikrarlı büyümesine katkı yapan Malatya, ulusal ekonominin yükselen değeri olarak marka şehir olmak yolunda emin adımlarla ilerlemektedir.
Doğu Anadolu Bölgesi’nin batıya açılan kapısı konumundaki Malatya Mersin limanına 460 Km. İskenderun Körfezine 360 Km. mesafede olup kara ve Demiryolu bağlantıları mevcuttur. 2009 nüfus sayımına göre 738 bin nüfusu ile 29. coğrafi büyüklük bakımında ise 23. büyük il konumundadır.
% 63 oranındaki kent nüfusu, 81 il içinde 28. sıradaki yaşanabilirlik düzeyi ve 32. sıradaki rekabetçilik düzeyi ile Türkiye’nin önemli illeri arasında yer alan Malatya, özellikle sağlık sektöründeki gelişmelerle, bu alanda Türkiye ortalamasının üzerinde fiziki mekan ve sağlık personeline sahiptir.
Malatya, Milattan Önce 8 binli yıllara dayanan şehircilik geleneği, dünyadaki ilk devlet bürokrasisinin kurumsallaştırıldığı tarihsel mirası, Selçuklu ve Osmanlı mimarisinin seçkin örnekleri, doğu ile batıyı aynı potada eriten kültürel ve coğrafi konumu, modern şehir kimliği, yetiştirdiği İsmet İnönü ve Turgut Özal gibi devlet ve siyaset adamları, ulusal ölçekte ün yapmış sanatçıları, türküleri ve özgün mutfak kültürü ile ülkemizin çekim merkezlerinden biri olmayı başarmıştır.
Dünya yaş ve kuru kayısı pazarına yön veren ölçekteki kayısıcılığı Malatya’yı dünyaca tanınan bir şehir konumuna getirmiştir. Türkiye’de ve dünyada Malatya ile Kayısı özdeşleşen kavramlar olarak algılanır. 2010 yılı verilerine göre dünyanın çeşitli ülkelerine 89 bin 511 ton kuru kayısı ihraç edildiğini, bunun karşılığında 347 milyon 582 bin 887 dolarlık döviz girdisinin sağladığını belirtirsek, kayısının tek başına kent ekonomisine, dolayısı ile halkın refah düzeyinin yükselmesine hangi ölçekte hizmet ettiği görülecektir.
Zengin yeraltı varlıkları, başta tekstil ve gıda olmak üzere geniş yelpazeli sanayisi, sadece Malatya ve Türkiye’ye değil, aynı zamanda çevre ülkelere de hizmet verebilme yeteneğine sahip Turgut Özal Tıp Merkezi Malatya’nın aynı ölçekteki iller arasında öne çıkmasını sağlar.
Yaklaşık 25 bin öğrencisi ve bini aşkın akademik personeli ile ülkemizin büyük üniversiteleri arasına giren Malatya İnönü Üniversitesi, üniversite-sanayi işbirliği konusunda ortak çalışmalara katılarak eğitim faaliyetinin yanı sıra kent ekonomisinin gelişimine de hizmet etmektedir.
Üniversite yerleşkesinde geçtiğimiz yıl kurulmaya başlanan Teknopark’a Malatya 1.OSB Müdürlüğü de ortak olmuş, sanayi ve bilgi teknolojisinin birbirini desteklemesi ile sağlanacak sinerjinin kent ekonomisine yansımasının yolunu açmıştır.
Ana hatları ile özetlemeye çalıştığımız Malatya kent ekonomisinin en önemli boyutlarından biri kuşkusuz Organize Sanayi Bölgeleridir.
Organize Sanayi Bölgeleri : Organize Sanayi Bölgeleri, tarihte ilk olarak 19. Yüzyılın ilk yarısında Amerika’da kendiliğinden ortaya çıkan bir uygulamayla ortaya çıkmıştır. Gelişme kendiliğinden oluşmuş ve tekstil imalathaneleri fiziksel yerleşmelerle bir araya toplanmıştır. Amerika’da 1885 yılında hazırlanan bir raporda ise ekonominin geliştirilmesiyle bağlantılı olarak “Sanayi Bölgesi” fikri ortaya atılmıştır. Raporda, sanayi bölgelerinin oluşturulmasının sanayinin geliştirilmesi için önemli bir araç olacağına dikkat çekilmektedir.
Türkiye’ de ise, 1960 yılında başlayan planlı kalkınma döneminde sanayinin “lokomotif sektör” olduğu saptanmış ve ekonomik dengenin kurulması, ekonomik ve toplumsal kalkınmanın birlikte gerçekleştirilmesi, belli bir hızda büyüme ve sanayileşmeye önem verilmesi gibi uzun vadeli hedefler belirlenmiştir.
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Yasası’nın ruhu irdelendiğinde Organize Sanayi Bölgeleri’nin kuruluş amaçları:
-
Sanayinin disipline edilmesi.
-
Çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlenerek kentleşmenin yönlendirilmesi.
-
Şehrin planlı gelişmesine katkıda bulunulması
-
Birbirini tamamlayıcı ve birbirinin yan ürününü teşvik eden sanayicilerin bir arada ve bir program dahilinde üretim yapmalarıyla, üretimde verimliliğin ve kar artışının sağlanması
-
Sanayinin az gelişmiş bölgelerde yaygınlaştırılması ve istihdamın arttırılması.
-
Tarım alanlarının sanayide kullanılmasının disipline edilmesi.
-
Sağlıklı, ucuz, güvenilir bir altyapı ve ortak sosyal tesisler kurulması.
-
Müşterek arıtma tesisleri ile çevre kirliliğinin önlenmesi.
-
Bölgelerin devlet gözetiminde, kendi organlarınca yönetiminin sağlanması şeklinde özetlenebilir.
Malatya 1. Organize Sanayi Bölgesi : Türkiye’de ilk örneği 1962 yılında Bursa Organize Sanayi Bölgesi’nin kurulması ile gerçekleştirilen OSB Uygulaması, belirli bir deneyim müktesapatı oluşturduktan sonra 1977 yılında Malatya’da hayata geçirilmeye başlandı.
Müteşebbis Teşekkül Heyeti’nin sorumluluğunda kuruluş çalışmaları 1977 yılında başlatılan Malatya 1. Organize Sanayi Bölgesi’nde ülkedeki siyasal ve ekonomik istikrarsızlık ortamının yarattığı olumsuzluklar nedeniyle 1984 yılına kadar kayda değer bir ilerleme sağlanamamıştır.
1980 sonrası hemşehrimiz Turgut Özal’ın başbakanlığı döneminde Malatya 1. OSB’nin kuruluş faaliyetlerine bırakıldığı yerden yeniden başlanmış, 1984’de ivme kazanan bu yöndeki çalışmalar 1988 yılında Organize Sanayi Bölgesi’nin fiilen hizmete girmesiyle sonuçlanmıştır.
Malatya-Ankara karayolu üzerinde, 300 hektarlık arazi üzerinde ve kent merkezine 10 km. uzaklıkta kurulan 1. OSB bir bakıma Malatya’da sosyo-ekonomik dönüşümü sağlamıştır. Malatya’da 1 ila 3 kişi arasında istihdam sağlayan küçük işletmelerden sonra devasa binalarda entegre tesislerle üretim yapan ve yüzlerce kişiyi istihdam edebilme kapasitesine sahip dev fabrikaların şehir merkezi dışında bir araya toplanması, sanayi üretimini arttırmakla kalmamış, aynı zamanda yeni istihdam alanları açarak işgücüne katılma talebinde bulunan Malatya insanına yeni iş alanları sağlamış, buna bağlı olarak insanların yaşama kalitesi ve refah düzeyini yükselten bir ekonomik ortam oluşturmuştur.
Malatya 1. Organize Sanayi Bölgesi’nde 2011 yılı Mayıs ayı itibariyle toplam 132 firma değişik sektörlere göre yapılanan tesislere sahiptir.
Bölgede 103 firma tam kapasite ile faaliyet göstermektedir. Bu firmaların sektörel dağılımı irdelendiğinde 32 firma ile gıda sektörü liderliği elinde bulundururken, bu sektörü 29 firma ile tekstil sektörü izlemektedir.
Malatya sanayisinin baş aktörleri olan gıda ve tekstil sektörlerini 9 firma ile makine, 6 firma ile plastik sektörü izlemekte, 27 firma ise değişik sektörlerde faaliyet göstermektedir. 2011 yılı ilk yarıyılında 120.639.600 milyon kwh elektrik enerjisi tüketilmiştir.
Bölgemizin doğalgaz altyapısı tamamlanmış olup, Ekim 2006 itibariyle talep eden firmalara doğalgaz vermeye başlanmıştır. Şuan da 45 firma doğalgaz kullanmaktadır. 2011 yılı ilk yarıyılında doğalgaz tüketimi 3.753.775.66 Sm3 olarak gerçekleşmiştir. Bölgemizde 2010 yılı sonundan başlayıp güncelleştirilmiş değerleriyle altyapı (yol, su, doğalgaz tesisleri) çalışmalarına 52.558.220 TL (Elli iki milyon beşyüz ellisekiz bin iki yüz yirmi TL) harcanmıştır.
Artan talepler karşısında tevsi alan olarak düşünülen yaklaşık 12 milyon m2 lik ilave alan için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yer tespit ve etüt çalışmaları tamamlanan alan onaylanmıştır.Ağustos 2010 itibariyle imar planı ve uygulaması yapılmış, Bakanlık tarafından onaylanmıştır. 173 hektarlık alanın parselasyon çalışmaları bitirilmiştir. 100 ha lık alan bakanlığımızca 2011 yılı yatırım bütçesine alınmıştır. Ağustos 2011 de bakanlığımızca 1.osb mevcut alan ve ilave alanın (yaklaşık 1.5 milyon m2 lik alan) revize imar planı ve ilave alan 1.etap (173ha) alanı için altyapı projelendirme çalışmaları onaylanmıştır. 2012 yılı için 173 ha lık alanın altyapı çalışmalarına başlanacaktır. 1015 ha lık alanın ise parselasyon ve kamulaştırma çalışmalarının etap etap yapılması planlanmaktadır.
Türkiye ve dünyanın çeşitli ülkelerine yönelik üretim yapan, ihracat gerçekleştiren ve uluslar arası arenada tanınan markalara tedarikçilik yapan büyük ölçekli firmaları da bünyesinde barındıran Malatya 1. OSB modern altyapısı ile de örnek bir sanayi bölgesidir.
Bölge imar planı dahilinde 17 km.lik modern yol ağına, 15 km kanalizasyon, 30 km elektrik ve 2.5 km doğalgaz şebekesine sahiptir. Tüm firmaların yararlanabileceği sosyal tesisler, yönetim binaları ve 32 trafo ile sanayiciye hizmet sunulan bölgede, değişen ve gelişen ihtiyaçlara göre yeni birimler oluşturulmakta, güncel sorunlar karşısında çözümler üretilmektedir.
Çevreyle Barışık Üretim Anlayışı : Malatya 1. Organize Sanayi Bölgesi yönetimi, sanayi üretiminin çevre ile barışık olmasına, üretimden kaynaklanan kirliliğin doğal çevreye zarar vermemesine özen gösteren bir yönetim anlayışına sahiptir.
Bu anlayışın gereği olarak, Malatya 1. OSB’de evsel ve endüstriyel atık su tesisi yapımı için 1992 yılında çalışmalara başlanmış, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın onay ve desteği ile yapımına başlanan arıtma tesisi 12 Ekim 2002 tarihinde bitirilerek hizmete alınmıştır.
Fiziksel, kimyasal, biyolojik ve çamur susuzlaştırma ünitelerinden oluşan arıtma tesisi bölgedeki fabrikaların kapasite artırımı ve özellikle 2. OSB’nin atık sularının bu tesise yönlendirilmesi sonucunda yetersiz kalmış, bu nedenle 2004 yılında arıtma tesisinin kapasitesi günlük 24 bin m3’e çıkarılmış 2.OSB tarafından 24 bin m3 kısmın inşaatına başlanmış 2011 yılı mayıs ayı sonunda devreye alınacaktır.
Doğal çevrenin kirletilmesinin önüne geçilmiştir.
Yönetim : Malatya 1. Organize Sanayi Bölgesi, Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü tarafından yönetilmektedir. Bölge yönetimi, bölgedeki iş yaşamını kolaylaştıracak hizmetler sunmaktadır. Firma yöneticileri ile sürekli diyalog halinde olan bölge yönetimi, üretimin önündeki engellerin giderilmesi, çalışma koşullarının geliştirilmesi, alt yapı hizmetleri, teknik hizmetler alanındaki projeleri yürüterek bölgenin modern bir üretim üssüne dönüşmesinin çabası içindedir.
Müdürlüğümüzde bölge müdürü ve teknik hizmetler 3 mühendis, 4 teknisyen, 1 mekanik teknisyeni, 1 otomosyoncu, 2 muhasebeci ve 21 alt kadro olmak üzere 33 kişiyle yürütülmektedir. Ayrıca dışardan sözleşmeli olarak 1 avukat ve 1 yeminli mali müşavirden hizmet alınmaktadır.
Güvenlik : Malatya 1. Organize Sanayi Bölgesi jandarma bölgesindedir ve güvenlik jandarma tarafından sağlanmaktadır. Bölgede jandarma karakolu bulunmaktadır. Bölgede Malatya Belediyesi itfaiye müdürlüğüne bağlı ekipler hizmet vermektedir.
Yeni Yatırımcılar İçin Cazibe Merkezi : Malatya 1. Organize Sanayi Bölgesi yatırım yapmak isteyen girişimciler için önemli avantaj ve fırsatlar sunmaktadır.
Kuşkusuz en önemli avantaj Malatya’nın Yatırım Teşviklerinde 4. Bölge kapsamında olmasıdır. Bölge yönetimi, yeni yatırımcılar için teşvik kapsamı gereğince bedelsiz arsa tahsisi yapmakta ve yatırımcı istihdam edeceği personel için ödeyeceği gelir vergisi için % 100 oranında teşvikten yararlanabilmektedir.
Yine istihdam edilecek personel için ödenecek SSK işveren primi payı % 100 oranında teşvik kapsamına alınmakta, ihracatı teşvik destekleri ve KOSGEB proje destekeri sağlanmaktadır.
Malatya Havaalanı’nda gümrük kapısı açılmış, Almanya’ya direkt uçuşlar başlatılmış, bu sayede ithalat ve ihracat işlemlerindeki bürokratik prosedürler azaltılarak firmalara kolaylıklar sağlanmıştır.
Yabancı yatırımcılar, pasaport ve gerekli evrakları sundukları takdirde 2 saat içinde şirket kurabilmektedir.
Malatya TSO bünyesinde OSB müdürlüğünün ortaklığıyla kurulan Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezi (ABİGEM) ile FIRAT kalkınma ajansı firmalara proje destekleri sağlamaktadır.